Van koningin van de Waddenzee tot “grand old lady” van het IJsselmeer. Een reus in een badkuip. Het statige passagiersschip Friesland wordt halverwege de jaren vijftig gebouwd op de werf van P. de Vries Lentsch in Alphen aan de Rijn. Rederij Doeksen is de opdrachtgever en het schip is bedoeld om de veerdienst te verzorgen tussen Harlingen en Terschelling.
Het schip is ruim 52 meter lang en 9,5 meter breed. De diepgang is 2,30 tot 2,70 meter. De oorspronkelijke capaciteit bedraagt maar liefst 1300 passagiers en ca. 12 kleine auto’s. Er is vóór die tijd nog nooit zo’n groot schip gebouwd op de werf in Alphen a.d. Rijn en bij de doop van het schip in december 1955 is het dan ook heel spannend.
De Oude Rijn is daar niet al te breed en het lijkt dan ook alsof er een reus in een badkuip moet baden. Als het schip met steeds meer snelheid richting water glijdt, breken twee kabels, die de vaart moeten remmen, als touwtjes af. De Friesland plompt te water en vaart wild schommelend achterwaarts, waarbij ze het zware anker, dat wordt uitgegooid, met zich meesleurt. Na 50 meter komt de boot tot rust en blijkt dat er, afgezien van een paar afgerukte boomtakken, gelukkig geen ongelukken zijn gebeurd. Maar spannend was het wel!
Te veel toeristen!
Half juni 1956 begint de Friesland aan haar lange carrière als veerboot tussen Terschelling en Harlingen. Naast passagiers vervoert de boot ook post en zieken naar het ziekenhuis in Harlingen. Ook bij nacht en ontij wordt er uitgevaren om zieken en vrouwen in barensnood naar de vaste wal te brengen. Vooral door de toename van het toerisme blijkt de boot al gauw aan de kleine kant. Vaak worden er andere schepen ingezet om de grote hoeveelheid fietsen van en naar het eiland te vervoeren. Op piekdagen zitten de mensen op de Friesland als sardientjes in een blik of is het als haringen in een ton?
Toch koesteren vele toeristen dierbare herinneringen aan de Friesland. In 1975 wordt de Friesland reserveboot bij Rederij Doeksen en nog alleen op piekdagen in de zomer ingezet op de veerdienst van Terschelling en Vlieland. In 1986 is het helemaal gebeurd en wordt zij opgelegd. Zij ligt een beetje weg te kwijnen als er gelukkig in 1988 een koper aan de horizon verschijnt. Friesland wordt Carolina en weer Friesland.
Zo begint zij aan een nieuw leven als salonboot met de flamboyante naam Carolina. Ze gaat met gasten varen op de Zeeuwse en Zuid-Hollandse wateren. Er worden thematochten georganiseerd o.a. in samenwerking met Natuurmonumenten en er worden ook vele feesten aan boord gevierd. Zo verandert ze langzaam in een partyboot: in 1989 wordt er zelfs een casino aan boord geopend. In 2001 vindt eigenaar Theo Gebhard het mooi geweest met het frivole leven van de oude dame.
Hij brengt haar terug in rustiger vaarwater … het IJsselmeer. Daar vormt de boot, weer onder de oude naam Friesland, een belangrijk onderdeel van de dagtocht de “Westfriese Historische Driehoek”. Zij past met haar mooie teakhouten dekken, de ruime salons en niet te vergeten het prachtig gepoetste koper in de stuurhut prima bij de nostalgie van de stoomtram.
Van 1 april tot 1 november genieten dan ook vele mensen van een tochtje met de Friesland van Enkhuizen naar Medemblik of andersom. In het coronajaar 2020 herleven oude tijden. De Friesland wordt van mei tot begin augustus weer ingezet als veerboot tussen Harlingen en Terschelling om passagiers te spreiden in verband met de 1,5 meter maatregel!
Een wimpel en een monument
Zo’n mooie boot verdient veel aandacht, die ze dan ook krijgt van Theo. Hij koestert the Old Lady als zijn eigen vrouw.
Meer aandacht komt er ook in de vorm van de titel “Varend Monument” en die titel krijg je niet zomaar. Om ingeschreven te kunnen worden in dit oudste register in de wereld van het mobiele erfgoed moet je minstens 50 jaar oud zijn en als schip beeldbepalend zijn geweest op de Nederlandse wateren en/of typerend binnen de ontwikkeling van de Nederlandse scheepsbouw.
De Friesland wordt ingeschreven onder het nummer 2.500 en ontvangt de mooie blauwe-witte wimpel van het Varend Monument. Nou ja wimpel, het is meer een vaantje … een beetje klein voor de Friesland maar met het vaantje en de eervolle titel vervolgt zij haar dagelijkse tochten over het IJsselmeer.
In de winter krijgt zij rust met uitzondering van de tijd voorafgaand aan 5 december wanneer Sinterklaas in het land is. Hij huurt de Friesland dan regelmatig in voor zijn Nederlandse activiteiten. Goedgezind ondergaat ze deze opdracht, hoewel de naam “Pakjesboot” haar geen eer aan doet.
Geschreven door Corry Blok-Plas
Foto: ms Friesland “Koningin van de Waddenzee” door Bert van Heukelom.
