Als ik langs de stormpaal aan de haven van Enkhuizen loop, dan denk ik vaak aan vroeger. Toen ik in de jaren zestig regelmatig, met enige moeite, op het schuine dakje naast de paal klom om daar vervolgens te gaan liggen zonnen of met een vriendin een beetje te kletsen.
Ik kan mij uit die tijd ook nog herinneren wat de functie van een stormpaal was. Zo werd er bij een harde wind, ongeveer windkracht zeven, een zwarte bal in de paal gehesen. Bij echte storm een zwarte kegel, soms met de punt omhoog en soms met de punt naar beneden. En soms hingen er twee kegels onder elkaar in de paal, nou berg je dan maar, dat was niet best. Zeker geen weer om op het schuine dakje te gaan zonnen. Ken je de uitdrukking: de stormbal hijsen?
Belangrijk voor de scheepvaart
Even serieus; die palen hadden vroegen een belangrijke functie voor de scheepvaart over de Zuiderzee en later IJsselmeer. Naast Enkhuizen, stonden zij ook in Den Oever, Marken, Stavoren, op de Hoek van het IJ en op Urk. Tot in de jaren zeventig werden de verschillende stormseinen in de palen gehesen. In de nacht werd de storm aangegeven met twee lichten. Witte of rode of van beide één.
In de jaren zeventig kwam er een einde aan het gebruik van de palen. Door de betere beschikbaarheid van weersverwachtingen voor de scheepvaart, werden zij overbodig.
In het huisje naast de paal werden de bal, de kegels en lantaarns bewaard. Helaas bevinden die zich nu niet meer in het huisje. Het huisje is leeg volgens de havendienst van Enkhuizen. Wel heb ik een bal kunnen vinden op het Zuiderzeemuseum, maar waar de kegels gebleven zijn? Geen idee.
Stormbal weer terug
En nu op de Monumentendagen van 2021 hing er opeens weer een stormbal in de paal, terwijl het niet eens stormde. Dit was een initiatief van Oud Enkhuizen. De bal is gemaakt door Ineke Sommen, de mandenmaakster van het Zuiderzeemuseum. De havendienst zal hem in het voorjaar hijsen en tegen de herfst weghalen. Toch leuk en waarschijnlijk wordt hij in het huisje naast de paal bewaard maar dat weet ik niet zeker.
