Zaterdag 18 mei is op Urk de 41ste Urkerdag gehouden. Dit is een dag voornamelijk voor en door Urkers. Er komen natuurlijk altijd wel wat mensen van buiten Urk op af, mensen van de wal zoals ze dat op Urk noemen, maar het is zeker niet de bedoeling dat het een groot toeristisch spektakel wordt.
Urkerdracht
In de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw raakte het dragen van klederdracht ook op Urk uit de mode. Een enkeling droeg het nog bij speciale gelegenheden, zoals bij een trouwerij, en ook op zondag in de kerk zag men nog wel enkele oudere mensen in Urkerdracht verschijnen maar uit het dagelijkse straatbeeld was het vrijwel verdwenen. De dames Afke Korten en Greetje Leystra zagen dat met lede ogen aan en bedachten begin jaren tachtig de Urkerdag met als belangrijkste doel de promotie en het behoud van de Urkerdracht.
“Pienster” thuis vieren
Besloten werd om deze dag ieder jaar te organiseren op de zaterdag voor Pinksteren. Op deze dag keerden namelijk vroeger alle Urker meisjes, die aan de wal dienden bij rijke families in Amsterdam en de Zaanstreek, naar het eiland terug om “Pienster” thuis met de familie door te brengen. De reis ging per trein naar Enkhuizen en het laatste stuk uiteraard met de boot. Om dit te gedenken vaart ieder jaar de Urkerboot uit met aan boord alleen vrouwen en meisjes in Urker klederdracht. Na een klein rondje buiten, keert de boot terug in de haven, waar op de kant de mannen zich hebben verzameld om de dames een warm welkom te heten.
Het begon allemaal in ’t klein met het uitstallen van wat netten en andere vissers attributen, zoals een rookton, en wat mensen in Urkerdracht, maar is in de loop der jaren uitgegroeid tot een dag vullend programma, waar heel veel Urkers in klederdracht actief aan meedoen. Klein en groot, oud en jong, man en vrouw, complete gezinnen nemen ’s ochtends enthousiast de moeite om zich met zorg in de Urkerdracht te steken.
Dikkoek, koolmoes en kappewagens
Er worden veel activiteiten georganiseerd, die verband hebben met de Urker cultuur. Oude gebruiken en ambachten, zoals spinnen en touw-, zeil-, netten- en klompenmaken zijn te zien maar braderieachtige toestanden worden vermeden. Ook is er een boezel- en spuulplein en dit alles begeleid door muziek en zang. Voor de inwendige mens worden echte Urker lekkernijen bereid, zoals dikkoek, koolmoes en skommeldrok (dropwater) en natuurlijk gebakken en gerookte vis. Een hoogtepunt van de middag is de kappewagenoptocht, waar de kinderen hun, soms ouderwetse, kinderwagens met kap kunnen showen. In de wagens mooie poppen maar ook vaak echte baby’s. Kinderen en baby’s zijn belangrijk en talrijk op Urk. In 2023 was 43 procent van de inwoners van Urk jonger dan 25 jaar tegenover 27 procent in het heel Nederland.
Inmiddels is de Urkerdag op de zaterdag voor Pinksteren een niet meer weg te denken Urker aangelegenheid, die er zeker toe heeft bijgedragen dat de klederdracht op Urk niet definitief verloren is gegaan.
Waarschijnlijk door het succes van de tv-serie over Urk, waren er dit jaar ook veel toeristen op de Urkerdag afgekomen. Mede door het mooie weer – het bleef zelfs droog – was de 41ste editie in 2024 zeer geslaagd.
