17 oktober 2025 tot en met 6 april 2026
Op donderdag 16 oktober is in het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen de tentoonstelling Voorbij de foto, die meerdere zintuigen aanspreekt, feestelijk geopend. De presentatie van het openingsprogramma was in handen van gastvrouw en blogger Debby Buis (Tikje Anders), die in gesprek ging met gastconservator Elisabeth Oost en fotograaf Marco Bakker. De paneldiscussie liet zien hoe beiden vanuit hun vakgebied een eigen visie op fotografie hebben. De officiële openingshandeling werd verricht met een verrassende videobijdrage van illusionist Victor Mids, die het publiek op scherp zette met een intrigerende twist: is alles wel wat het lijkt? Voorbij de foto is vanaf 17 oktober te bezoeken in het Schathuys van het Zuiderzeemuseum.
Gastconservator Elisabeth Oost is trots op het resultaat: “Wat het zo indrukwekkend maakt, is dat niet eerder zoveel foto’s uit de collectie van het museum – die ruim 75.000 beelden omvat – samen zijn tentoongesteld. Ze zijn geclusterd in vier thema’s: klederdracht, dorp, visserij en feest, en gepresenteerd in een bijzondere opstelling met in het oog springende, levensgrote foto’s.” Spreker Debby Buis was als klankbordgroeplid betrokken bij de inhoud en route voor bezoekers met een visuele beperking en is ook erg enthousiast: “Het was een waardevolle samenwerking en ik hoop dat andere musea dit voorbeeld volgen, zodat tentoonstellingen voor iedereen te beleven zijn.”
Zien en voelen
Al generaties lang vormt de Zuiderzee een geliefd onderwerp voor fotografen. In de tentoonstelling zijn werken te zien van onder andere Henri Berssenbrugge, Sara Blokland, Ed van der Elsken, Miep Jukkema, Hendrik Kerstens, Jimmy Nelson en Roger Parry. Voor het eerst is een iconische foto van Jimmy Nelson omgezet in reliëf. Bewonder deze bijzondere primeur in de tentoonstelling: Neeltje | Marken(2014), nu ook voelbaar als reliëffoto. Bezoekers kunnen bovendien verschillende voelobjecten aanraken – waaronder een Marker rijglijf – en luisteren naar een gedetailleerde audiobeschrijving.
Luisterfoto’s
Een speciaal onderdeel van de tentoonstelling zijn de luisterfoto’s – foto’s die tot leven komen met geluid. Elke kijker beleeft een foto anders; herinneringen, kennis en ervaring kleuren wat je ziet. Voor Humberto Tan, Elke Wiss en Victor Mids, die zich ieder op hun manier bezighouden met beeldvorming, is dit dagelijkse praktijk. Luister naar wat zij zien en oordeel zelf: zie jij wat zij zien? Zoals Victor Mids zegt: “Ik ben als illusionist altijd heel erg op mijn hoede over mijn eigen aannames, omdat ik vanuit mijn eigen vak weet hoe makkelijk je iets kunt concluderen wat eigenlijk heel anders is.”
Interactieve onderdelen
De tentoonstelling gaat verder dan alleen het kijken naar foto’s en betrekt bezoekers op diverse manieren actief bij fotografie. Zoom in op een polaroid van fotograaf Henk van der Leeden met een beeldvergroter, laat je eigen waarneming achter bij geselecteerde foto’s en neem plaats voor een nostalgische diashow die het leven rond de Zuiderzee tot leven brengt. Bezoek ook de fotostudio, maak een selfie met green screen of laat een AI-gegenereerde foto van jezelf creëren. Laat het aan een ander zien – denken zij dat het echt is? Zien is niet altijd geloven.
Voor iedereen, ook met een visuele beperking
Voorbij de foto is toegankelijk voor een breed publiek – ook voor mensen met een visuele beperking. Door middel van reliëffoto’s, voelobjecten, hoge contrasten en een audiotour op maat wordt de beleving van de tentoonstelling zintuiglijk verrijkt. Er worden bovendien maandelijks rondleidingen georganiseerd voor bezoekers met een visuele beperking: 15 november, 20 december, 17 januari, 21 februari en 21 maart. De rondleiding is onder begeleiding van een museumdocent, die met extra aandacht en maatwerk de tentoonstelling tot leven brengt. Vooraf reserveren is noodzakelijk via 0228-351111. Een rondleiding duurt 1,5 uur en is gratis op vertoon van een entreeticket voor het Zuiderzeemuseum. Er is per rondleiding plek voor 5 bezoekers en 5 begeleiders.
Rondleidingen Voorbij de foto
Voor wie extra verdieping zoekt, op zaterdag 8 november, 13 december, 10 januari, 14 februari en 14 maart is er een rondleiding door de tentoonstelling met een museumgids. De rondleiding duurt 1 uur en is gratis op vertoon van een entreeticket voor het Zuiderzeemuseum. Aanmelden voor de rondleiding is niet nodig. Tijden rondleiding: 14.00 en 15.30 uur.
Met dank aan
De tentoonstelling Voorbij de foto is mede tot stand gekomen dankzij de financiële steun van de VriendenLoterij en Stichting Goede Doelen Nh1816, waarvoor het Zuiderzeemuseum hen zeer erkentelijk is. Daarnaast bedankt het museum de volgende partners voor hun samenwerking: Visio Zicht op Toegankelijkheid, Oogvereniging en Daphne Wageman die foto’s reliëf met speciale audiobeschrijvingen gaf.
