Vanaf 24 mei 2025 is in het Schathuys van het Zuiderzeemuseum de tentoonstelling Tussen werf en schip te bezoeken. Deze tijdelijke expositie neemt je mee in de rijke maritieme geschiedenis van de Zuiderzee en toont hoe de scheepvaart het leven van mensen en hun omgeving door de eeuwen heen heeft beïnvloed. Op de openingsdag is er een speciale demonstratie door flessenscheepjesbouwers, in samenwerking met het Flessenscheepjesmuseum; een unieke kans om dit fijne ambacht van dichtbij te beleven en in gesprek te gaan met vakmensen die deze traditie levend houden.
Aan de hand van vele schatten uit de rijke collectie van het museum – waaronder een grote variatie aan scheepsmodellen, originele werkkleding en persoonlijke gebruiksvoorwerpen – laat de tentoonstelling het leven op en rond de scheepswerven herleven. De tentoonstelling slaat daarnaast een brug naar het heden. Duurzame visser Hendrik Kramer werpt een actuele blik op traditie en innovatie binnen de visserij. Zijn persoonlijke verhaal laat zien hoe eeuwenoude kennis, vakmanschap en verbondenheid met het water ook vandaag de dag nog springlevend zijn.
Blikvanger: scheepsmodel Lemsteraak De Groene Draeck
In de tentoonstelling zijn heel veel diverse scheepsmodellen uit de collectie van het Zuiderzeemuseum te zien in een indrukwekkende vlootschouw. Het model van de Lemsteraak De Groene Draeck, gebouwd in 1977, is een opvallende blikvanger. Het mastbord toont het vlaggenschip van Piet Hein uit 1623, de Vlieghende Groene Draeck genoemd. Dit model symboliseert de evolutie van werkschip tot jacht én koninklijk cadeau.
Scheepssier
Het versieren van schepen met kleurrijke schilderingen en houtsnijwerk is van alle tijden. Ook Zuiderzeeschepen kregen allerlei ornamenten. In de tentoonstelling zijn diverse van deze scheepssier of curiosa te bewonderen, waaronder ‘mastwortels’ bovenop de mast. Ze zijn uitbundig versierd met houtsnijwerk in de vorm van engelenkoppen, lofwerk, guirlandes en schelpen, en werden afgewerkt met een dikke laag bladgoud: een kostbare versiering.
Demonstraties Flessenscheepjesmuseum
Naast de ‘gewone’ scheepsmodellen bevinden zich in de collectie van het Zuiderzeemuseum ook verschillende uitzonderlijke en merkwaardige modellen, waaronder flessenscheepjes. Het maken hiervan was ooit een aardig tijdverdrijf voor zeelieden tijdens hun lange reizen. Deze zomer organiseert het museum samen met het Flessenscheepjesmuseum uit Enkhuizen een aantal demonstraties van flessenscheepjesbouwers. Op 24 mei en op diverse dagen in juli en augustus kunnen bezoekers in het atrium van het Schathuys zien hoe deze vaklieden met geduld en precisie miniatuurzeilschepen via de flessenhals bouwen. De bouwers, lid van de vereniging ‘Welkom aan Boord’, tonen verschillende fases van dit eeuwenoude ambacht en het speciale gereedschap dat erbij hoort. De demonstraties zijn van 12:00 tot 15:00 uur en geven een fascinerend kijkje in levend maritiem erfgoed.
Keeping it Local
In de nieuwe Schatkamer van het Schathuys presenteert het Zuiderzeemuseum recente aanwinsten: nieuwe Zuiderzeeschatten die de collectie onlangs verrijkten. Tijdens de tentoonstelling Tussen werf en schip zijn onder meer de truien van Keeping it Local te zien, een onderzoeksproject van het Fashion Research & Technology Lectoraat (AMFI, Hogeschool van Amsterdam). Deze eigentijdse truien, geïnspireerd op traditionele visserstruien, worden lokaal ontworpen en geproduceerd binnen kleine gemeenschappen, zoals bijvoorbeeld de bemanning van de Metanoia, het schip van Hendrik Kramer. Het project onderzoekt of deze persoonlijke benadering bijdraagt aan duurzamer kledinggebruik, als reactie op de milieubelastende fast fashion-industrie. Zo verbindt het museum historische kledingtradities met actuele maatschappelijke vragen.
