Alsof je een bijna onmogelijke puzzel van miljoenen stukjes wilt oplossen. Zo kan het werk van Florence Parat en Steven Kaandorp bij Bejo in Warmenhuizen worden omschreven. Door het verzamelen en analyseren van vrijwel ontelbare datapunten spelen zij een belangrijke rol in de jacht naar de perfecte plant. Als fanatieke puzzelaars brengen zij het DNA van gewassen in kaart om zo de beste eigenschappen te benutten.
Data-analist Parat en onderzoeker Kaandorp op de afdeling Merkertechnologie & Genomics werken aan de ontwikkeling van nieuwe groenterassen. ,,Voor de duidelijkheid: wij doen niet aan genetische modificatie’’, zegt Kaandorp tijdens een rondleiding door het lab. ,,Wij brengen alleen de eigenschappen van een soort in kaart waardoor onze veredelaars planten gerichter op specifieke kenmerken kunnen selecteren en de kans op succes wordt vergroot.’’ Belangrijke eigenschappen zijn bijvoorbeeld groeisnelheid, kleur en natuurlijk resistentie tegen ziektes.
Een voorbeeld die het belang van dergelijk onderzoek aantoont, is een recent onderzoek naar resistentie in een koolgewas. ,,Het was lastig om de ziekte in het veld op te sporen, omdat de ziekte zich maar één keer in de vijf jaar liet zien’’, vertelt Kaandorp. ,,Veredelaars kregen dus maar eens in de vijf jaar de kans om te bepalen welke rassen van nature resistent waren. Binnen de afdeling onderzoek is een methode ontwikkeld waarmee we in het DNA van een plant kunnen zien of planten resistent zijn tegen de ziekte. Daardoor weten we nu al vanaf dag één of de eigenschap aanwezig is.’’
Het lijkt misschien een eenvoudig proces. Met een paar hightech-apparaten DNA-onderzoek uitvoeren en zo alle gewassen resistent maken voor de ziektes die een constante bedreiging vormen voor de wereldwijde voedselvoorziening. ,,Maar zo makkelijk is het niet en dat heeft vooral te maken met de enorme hoeveelheid data die we op een juiste manier moeten analyseren en interpreteren’’, zegt Kaandorp. ,,Jaarlijks nemen we honderdduizenden monsters van gewassen en dat levert ons miljoenen gegevens op. Uit die enorme databerg moeten wij de relevante informatie halen waarna de veredelaars uiteindelijk de juiste planten in handen krijgen om het werk af te maken.’’
,,Een enorm karwei’’, vult Parat aan. ,,Het is ook niet zo dat alles wat we bedenken en doen lukt. Ook als we denken te weten welke kruising we nodig hebben voor een bepaalde kleur of resistentie kan de uitkomst anders zijn dan verwacht. We hebben nog lang niet het hele plaatje over de gewassen ontrafeld. Informatie die we hebben gevonden over een resistentie in een bepaalde achtergrond betekent niet dat deze informatie in alle achtergronden hetzelfde werkt. Het kruisen van een witte en gele ui kan bijvoorbeeld ook leiden tot veel verschillende kleuren, bijvoorbeeld een groengele, bijna fluorescerende, kleur. En die zijn lastig te verkopen in een supermarkt’’, klinkt het met een lach. ,,Het is heel bijzonder om die onvoorstelbare variatie en vindingrijkheid van de natuur te ervaren. Dat maakt elke keer weer een enorme indruk op mij.’’
Kaandorp en Parat omarmen de uitdagingen die hun werk ze biedt. ,,Hierdoor halen we het beste uit onszelf en is de voldoening groot als veredeling leidt tot een succesvol ras waaraan ons fanatieke puzzelwerk heeft bijgedragen.’’
